Yapay Zekanın Kariyer Eksenindeki Dönüşümü

Yapay Zekanın Kariyer Eksenindeki Dönüşümü

Dördüncü Sanayi Devrimi’nin merkezinde yer alan yapay zekâ (YZ), işgücü piyasalarını, organizasyonel yapıları ve kariyer yönetimi anlayışını hızla dönüştürmektedir. Başlangıçta “iş kaybı” endişeleriyle değerlendirilen YZ günümüzde verimlilik artışı ve tamamlayıcılık perspektifiyle ele alınmaktadır. Bu değişim, mesleklerin niteliğini değiştirmekte ve çalışanlardan beklenen yetkinliklerin yeniden tanımlanmasına yol açmaktadır.

İş Hayatında Yapay Zeka Süreçlerine Bakış Açısı ve Meslekler Üzerindeki Etkisi

Günümüzde şirketler, YZ teknolojilerini özellikle operasyonel verimlilik, maliyet optimizasyonu ve karar alma süreçlerini güçlendirmek amacıyla iş akışlarına dahil etmektedir. Bu entegrasyon, tekrarlayıcı ve kural tabanlı görevlerde otomasyonu hızlandırmakta, bazı meslek gruplarında dönüşümü zorunlu kılmaktadır.

YZ'nın bir tehdit mi yoksa fırsat mı olduğu yönündeki tartışmalar, son yıllarda “yerine geçme” kavramından ziyade “dönüştürme gücü” ekseninde değerlendirilmektedir. Acemoglu ve Restrepo’nun modeline atıf yapan araştırmalar, YZ’ye maruz kalan mesleklerde bile ücret artışının daha hızlı olduğunu ve verimliliğin belirgin şekilde yükseldiğini göstermektedir. Ancak bu kazanımlar, YZ teknolojilerini etkin kullanabilen çalışanlarda yoğunlaşmaktadır. Bu durum, işgücü piyasasında kutuplaşmayı artırmakta; düşük vasıflı çalışanlar otomasyon riskiyle karşılaşırken, yüksek vasıflılar üretkenlik avantajından yararlanmaktadır.

Kariyer Yönetimine Etkisi ve Yeni Yetkinlik Gereksinimleri

YZ’nın yükselişi, kariyer yönetimini statik bir süreç olmaktan çıkarıp, sürekli öğrenme ve adaptasyon temelli dinamik bir yapıya dönüştürmektedir. Bireylerin YZ’ya ilişkin kaygıları ve algıları, kariyer kararlarını doğrudan şekillendirmekte; teknolojik dönüşüme uyum sağlayabilen profiller avantaj kazanmaktadır.

Güncel araştırmalar, kariyer başarısında belirleyici olan yetkinlikleri üç ana başlıkta toplamaktadır:

1. Teknolojik Yetkinlik: YZ okuryazarlığı, veri analizi, algoritmik düşünme ve makine öğrenimi mantığını kavrama.

2. İnsani Beceriler: YZ’nın ikame edemediği eleştirel düşünme, yaratıcılık, problem çözme, empati ve etik muhakeme.

3. Yaşam Boyu Öğrenme: Bilginin hızlı yenilendiği dijital çağda, sürekli eğitim ve beceri güncelleme gerekliliği.

Şirketlerin Yapay Zekâ Entegrasyonu Stratejileri

YZ’nın kurumsal süreçlere entegrasyonu, yalnızca teknolojik bir yenilik değil; aynı zamanda insan kaynakları yönetiminde stratejik bir dönüşüm anlamına gelmektedir.

Stratejik Yaklaşım: YZ, operasyonel bir araçtan öte, şirketlerin uzun vadeli stratejilerinin temel bileşeni haline gelmelidir.

Yetenek Yönetimi: İşe alım, performans yönetimi ve eğitim gibi İK fonksiyonlarında YZ destekli araçların yaygınlaşmasıyla, İK uzmanlarının rolü sistemleri yönetmeye, etik standartları gözetmeye ve insani becerileri güçlendirmeye kaymaktadır.

Kültürel Dönüşüm: Çalışanların YZ teknolojilerini sahiplenmesi için kurum içi eğitimler ve dönüşüm odaklı bir çalışma kültürü kritik önemdedir.

Sonuç

Yapay zekâ, işgücü piyasasında köklü bir yeniden yapılanmayı beraberinde getirmektedir. Kariyer yolculuğu, artık doğrusal bir ilerleyişten uzak; sürekli öğrenme, esneklik ve insan odaklı beceriler üzerine kurulu bir yapıya dönüşmektedir. Şirketler için sürdürülebilir başarı, YZ’yı etik, stratejik ve insan merkezli bir yaklaşımla entegre etmeye bağlıdır.

Kaynakça

• Acar, O. (2020). Yapay Zeka Fırsat Mı Yoksa Tehdit mi? İstanbul: Kriter Yayınevi.

• Akça, C. (2023). Yetenek yönetiminde yapay zekâ uygulamaları. Ahi Evran Akademi, 4(1), 49-63.

• Aksu, S. G. & Sürgevil, O. (2019). Dijital Çağın Yetkinlikleri: Çalışanlar, İnsan Kaynakları Uzmanları ve Yöneticiler Çerçevesinden Bakış. Dijital Çağda İşletme Dergisi, 2(2), 54-68.

• Demiral, G. (2020). Endüstri 4.0'ın insan kaynaklarına yönelik etkileri: teknolojik değişim farkındalığı üzerine bir araştırma. EKEV Akademi Dergisi, 23(80), 191-208.

• Dergipark. (2022). Yapay Zeka Kullanımının İş Piyasasına Etkisi. (Acemoglu & Restrepo, 2018'den aktarım). (Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2702262)

• PwC Türkiye. (2025). Yapay Zekânın İş Alanlarına Etkisi Araştırması 2025. [Çevrimiçi]. (Erişim adresi: https://www.pwc.com.tr/yapay-zekanin-is-alanlarina-etkisi-2025)

• Sayım, F. & Kavi, E. (2023). Yapay Zekâ Destekli İnsan Kaynakları Yönetimi. Seçkin Yayıncılık.

• TÜSİAD. (2025). Üretken Yapay Zeka Devrimi: Küresel Etkiler ve Türkiye'nin Konumu. (Erişim adresi: https://tusiad.org/tr/component/k2/item/download/10347_84345ebc5cc94b5318bef60e76d5134f)