Yıllık İzin Ücreti İşten Ayrılmadan Talep Edilebilir mi?

Yıllık İzin Nedir?

Yıllık ücretli izin, çalışanın bir yıl çalışması karşılığında dinlenmesi ve yenilenmesi amacıyla verilen, ücretli bir haktır. Bu hak, Anayasamızın 50. Maddesinde  “Dinlenmek çalışanların hakkıdır” ifadesine ile güvence altına alınmış olup, 4857 sayılı İş Kanunu'nda detayları düzenlenmiştir. Çalışanın dinlenmesi ve sağlığını koruması, iş verimini artırması açısından büyük önem taşır.

Yıllık İzin Süreleri

İş Kanunu'na göre çalışanlara verilecek yıllık ücretli izin süreleri hizmet süresine göre değişir:

• 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) çalışanlara: 14 gün
• 5 yıldan fazla 15 yıldan az çalışanlara: 20 gün
• 15 yıl ve daha fazla çalışanlara: 26 gün

Yer altı işlerinde çalışanların yıllık ücretli izin süreleri 4'er gün artırılır. Ayrıca, 18 yaşında veya daha küçük ve 50 yaşında veya daha büyük çalışanlar için bu süreler en az 20 gün olmalıdır.

Yıllık İzin Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Yıllık izin ücreti, çalışanın izin dönemine ait ücretidir ve çalışan izne başlamadan önce peşin olarak ödenir. Ücretin hesabında, çalışanın son ücreti esas alınır. Primler, ikramiyeler ve sosyal yardımlar gibi ücret ekleri de bu hesaba dahil edilir. Ancak, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti gibi süreye bağlı olmayan ödemeler izin ücretine dahil edilmez.

İşten Ayrılmadan Yıllık İzin Ücreti Talep Edilebilir mi?

Hayır, yıllık izin ücreti işten ayrılmadan talep edilemez. Yıllık izin, çalışanın dinlenmesi amacıyla verilen bir haktır ve amacı fiilen kullanılmasıdır. İş Kanunu, çalışanın bu hakkından feragat etmesini veya karşılığında ücret almasını yasaklamıştır. İş ilişkisi devam ederken kullanılmayan yıllık izinler için ücret ödenmesi yasal değildir. İşveren, çalışanın yıllık iznini kullandırtmak zorundadır.

Yargıtay'ın bu konudaki görüşü de bu yöndedir: Yargıtay kararlarında da yıllık izin hakkının devredilemez ve vazgeçilemez bir hak olduğu, iş sözleşmesi devam ederken izin ücreti adı altında ödeme yapılmasının geçerli olmadığı belirtilmiştir. İş sözleşmesi devam ederken ödenen bu tür paralar, avans niteliğinde sayılır ve çalışanın yıllık izin hakkını ortadan kaldırmaz. Çalışma devam ederken yıllık ücretli izin paraya tahvil edilemez.

İşveren Yıllık İzin Ücretini Ödemezse Ne Olur?

Eğer iş ilişkisi sona ermiş ve işveren hak edilen ancak kullanılmamış yıllık izin ücretini ödemezse, çalışan yasal yollara başvurabilir.

1. Arabuluculuk Süreci: Öncelikle çalışan, iş mahkemelerinde dava açmadan önce zorunlu arabuluculuk sürecine başvurmalıdır.
2. Dava Yolu: Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamaması halinde çalışan, iş mahkemesinde yıllık izin ücreti alacağı davası açabilir.

Bu davalarda, çalışanın hak ettiği yıllık izin süreleri ve kullanılmayan izin günleri tespit edilir. İşverenin, çalışanın iznini kullandırdığını belgelemesi gerekmektedir (örneğin, izin defteri veya izin dönüş formu). Aksi takdirde, ispat yükü işverende olacaktır. Dava sonucunda, mahkemece belirlenen tutar işverenden faiziyle birlikte tahsil edilir.