Toplu İşten Çıkarma Nedir?

Toplu işten çıkarma nedir? Şartları nelerdir?

İşverenin belli süre içinde birden çok işçinin iş sözleşmesini feshetmesi anlamına gelen toplu işten çıkarma; İş Kanunu’nun 29. Maddesine göre de; “İşveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu işyerinde çalışan işçi sayısı:

a) 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,

b) 101 ile 300 işçi arasında ise, en az % 10 oranında işçinin,

c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin,

işine 17. madde uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi şeklinde ifade edilir.

Örneğin, 1000 çalışanı olan bir iş yeri aynı ay içinde 30 kişi ya da daha fazla işçi çıkaracaksa, toplu işten çıkış prosedürünü uygulamak zorundadır.

Peki toplu işten çıkarma prosedürü nasıldır?

 Toplu işçi çıkarmayı düşünen işveren en az 30 gün önceden bir yazı ile;

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilgili bölge müdürlüğüne,
• İş yerinin bağlı olduğu Türkiye İş Kurumuna,
• İşyeri sendika temsilcilerine  (varsa)

bildirir.” Bu bildirim ile birlikte işveren, işçinin çıkarılmasının sebeplerini, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgileri sunmak zorundadır. Fesih bildirimleri, işverenin ilgili kurumlara toplu işten çıkarma istediğini bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur.

İşverenin işyerinden toplu işçi çıkarma prosedürünü uygularken, işçilerin iş sözleşmelerinin feshinin yukarıda açıklanan gerekleri nedenlerine dayanması ve söz konuşu maddede belirtilen oranlarda ve bir aylık süre içinde fesih bildiriminde bulunarak ya da ihbar tazminatı ödeme koşuluyla işyerinden işçi çıkartılması gerekmektedir.

Hangi durumlarda işçiler toplu işten çıkarma sayısına dâhil edilemez?

İş Kanununda toplu işçi çıkarmanın, İş Sözleşmelerinin 17. maddesi uyarınca feshedilmesi halinde söz konusu olacağı belirtilmiştir. Buna göre;

• Belirli süreli iş sözleşmesi ile istihdam edilen işçiler,
• Deneme süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler,
• İşverenin derhal fesih hakkını kullanarak işten çıkarttığı işçiler,
• Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçiler
• İş sözleşmesi tarafların anlaşmasıyla feshedilen işçiler,
• İş sözleşmesi işçi tarafından feshedilen işçiler, toplu işçi çıkarmadaki sayıya dahil edilmezler.

Toplu İşçi Çıkaran İşveren Yeni İşçi Alabilir mi?

İş Kanunu’nun 29. Maddesindeki düzenlemeye göre, işveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren 6 ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırmak zorundadır.

Ayrıca, İş Kanunu’nun 7.  Maddesinde de, toplu işçi çıkarımı tarihinden itibaren 8 ay içinde toplu işçi çıkarmanın yaşandığı işyerinde çalıştırılmak üzere geçici işçi almanın da yasak olduğu belirtilmiştir.

Toplu İşçi Çıkarmanın Prosedürüne Uyulmazsa Ne Olur?

Bazı Yargıtay kararlarında; usulüne uygun yapılmayan toplu işten çıkarmalar için sadece idari para cezası yeterli olurken bazılarında idari para cezası ile birlikte feshin geçersiz sayılması yaptırımının da uygulanması kararı bulunmaktadır.

Bireysel iş sözleşmelerinin fesihlerinde olduğu gibi toplu işten çıkarmayla ilgili fesihlerde de belli nedene dayanılması ve yasaya uygun olması gerekmektedir. Yargıtay’ın işçi çıkarmaya en son çare olarak başvurulması gerektiği noktasında görüşü sabittir

Önemle Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar;

• Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kullanılmamış yıllık izin ve varsa diğer sosyal haklar eksiksiz ödenmelidir. Aksi halde işçiler dava açabilirler.
• İşveren, toplu çıkış kararını uygulamadan en az 30 gün önce, yazılı olarak ilgili mercilere mutlaka bildirmelidir.
• Toplu işçi çıkarma sonrasında işveren, 6 ay içinde işçi alımı yaparsa öncelikli olarak işten çıkardığı çalışanları geri çağırmalıdır. 
• İşveren, feshin son çare ilkesi gereği sendika temsilcileri ile işçilerin haklarını korumak için işten çıkarmaların etkilerini azaltmaya yönelik görüşmeler yapmalıdır.