Engelli İndirimi Bordroya Nasıl Yansıtılır?
Engelli vatandaşların çalışan olarak iş gücüne katkı sağlaması ve bu durumun teşvik edilmesi iş dünyası için oldukça önemlidir. Türkiye’de engelli vatandaşların istihdam edilmesini konu edinen belirli yasalar bulunmaktadır. Engelli çalışanlar ve engelli çocuğu bulunan çalışanlar için vergi indirimlerine dair düzenlemeler mevcuttur. Bu yazıda bu yasal düzenlemeler ve yasal düzenlemelerin bordroya olan yansımaları, sunulan indirimlerin gelir vergisi matrahına olan etkisi incelenecektir.
Engelli Çalışan İstihdam Etmek Zorunlu Mudur?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesinde belirlenmiş olan sınırlılıklara uygun olarak iş sahiplerinin engellileri işçi olarak istihdam etmesi zorunludur. İlgili maddede belirlenmiş olan sınırlılıklar aşağıda yer almaktadır.
İşverenler;
• 50 ve daha fazla işçi çalıştırdıkları,
• Özel sektör işyerlerinde %3 engelli,
• Kamu işyerlerinde ise %4 engelli ile %2 eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Engelli çalıştırma yükümlülüğüne uymayan kurumlar İŞKUR tarafından tespit edilir ve idari para cezası uygulanır. 2025 yılında her eksik çalıştırılan engelli personel için aylık 30.081 TL idari para cezası uygulanmaktadır.
Bu ceza, yükümlülüğün yerine getirilmediği son 3 yıla dönük olarak her ay ve her eksik kişi için ayrı ayrı hesaplanır.
Her Engelli Çalışan Vergi İndiriminden Yararlanabilir Mi?
Çalışma gücünün en az %80’ini kaybedenler birinci derece,
%60 ila %79 arası kaybı olanlar ikinci derece,
%40 ila %59 arası kaybı olanlar ise üçüncü derece engelli olarak kabul edilir.
Engellilik derecelerine uygun olarak sahip oldukları raporlar ile vergi indiriminden faydalanabilirler. Çalışanlar engellilik raporlarını yetkili hastanelerden edinerek Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Merkez Sağlık Kurulunun onayına sunar. Bu kurul, bireyin çalışma gücünde en az %40 oranında kayıp olup olmadığını değerlendirerek karar verir.
Yani vergi indirimi yalnızca Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından onaylanan resmi engellilik raporları ile mümkündür. İşe giriş, sosyal yardım ya da engelli kimlik kartı almak gibi farklı nedenlerle alınmış ve GİB tarafından incelenmemiş raporlar, vergi indirimi için doğrudan kullanılamaz.
Engelli Çocuğu Olan Çalışanlar Vergi İndiriminden Yararlanabilirler Mi?
Bakmakla yükümlü olduğu çocuğu engelli olan bir çalışan, Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesine göre vergi indiriminden yararlanabilir.
İndirim oranı ise, çocuğun engellilik derecesine bağlı olarak belirlenir. İndirimi kullanacak olan kişi çocuğun kendisi değil, ebeveyndir. Dolayısıyla bu durumda indirim oranı, çocuğun engellilik oranına göre hesaplanır. Özetle ebeveynin vergi indiriminden yararlanması için gerekli şartlar şunlardır: Çocuğun engellilik raporu yönetmeliğe uygun olmalı ve Gelir İdaresi Başkanlığı Merkez Sağlık Kurulu tarafından onaylanmış olmalıdır.
Engelli İndirimi Bordroya Nasıl Yansımaktadır?
Engelli vergi indirimi, doğrudan çalışanın maaşına değil; maaşından hesaplanan gelir vergisine etki eder. Yani bu indirim, çalışanın bordrosundaki vergi matrahını düşürerek aylık gelir vergisinin azalmasını sağlar. Bu da net maaşın artması anlamına gelir. Bu şekilde bordroya sabit bir şekilde yansıtılır.
İlgili kanuna göre 2025 yılı için vergi indirim tutarları belirtilen şekildedir:
Birinci derece engelliler: 9.900 TL
İkinci derece engelliler: 5.700 TL
Üçüncü derece engelliler: 2.400 TL
Kişinin engellilik derecesi değişmediği sürece indirim bordroya sabit bir şekilde yansıtılmaktadır.
İndirim Gelir Vergisi Matrahını Nasıl Etkilemektedir?
Örneğin; aylık brüt maaşı 45.000 TL olan üçüncü dereceden engelli bir vatandaş 2025 yılında SGK işçi payları düşüldükten sonra ortaya çıkan gelir vergisi matrahından 3. derece engellilik indirimi olan 2.400 TL tutar düşülür. Devamındaki tüm işlemler ise normal şekilde devam eder.
Asgari ücretliler gibi vergi matrahı düşük olan çalışanlar, indirimin tamamından yararlanamayabilir.
Bu indirim, sadece gelir vergisi için geçerlidir. SGK primi veya damga vergisi üzerinde etkisi yoktur.
Kaynakça
https://www.iskur.gov.tr/isveren/engelli-istihdami/?utm_source=
https://www.pwc.com.tr/tr/medya/kose-yazilari/celal-ozcan/ucretli-calisanlar-yonunden-engelli-vergi-indirimi-uygulamasi.html?utm_source=
https://www.engelsizkariyer.com/BILGI-BANKASI/Engelli-Haklari/Engelli-Calisanlarin-Calisma-Hayatina-Iliskin-Haklari-32?utm_source=
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4857&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
