İhbar Tazminatı Nedir, Nasıl Hesaplanır?

İhbar Tazminatı Nedir, Nasıl Hesaplanır?

İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda, taraflardan birinin (işveren ya da çalışan) diğer tarafa önceden bildirimde bulunmaksızın sözleşmeyi sona erdirmesi halinde ödenen tazminattır. İş Kanunu'na göre karşı tarafın olası bir mağduriyet yaşamaması, mağduriyetin önüne geçmesini amaçlıyor.

Yani iş sözleşmenizi feshetmek isterseniz, öncesinde işverene “ben ayrılacağım, ihbar süresince işleri toparlayacağım, sende o esnada benim yerime birini bak veya planını bu doğrultuda yap.” Demeniz gerekiyor. Aynı şekilde işverenin size bildirim yapması gerektiğini unutmayın.

Kimlere Ödenir?

İhbar tazminatı hem işçi hem de işveren açısından geçerli. Tek taraflı olan bir süreç değil.

• İşveren, işçiyi ihbar süresine uymadan, ihbar kullandırmadan işten çıkarırsa, işçiye ihbar tazminatı ödemekle yükümlü.
• İşçi, ihbar süresine uymadan, ihbar kullanmadan işten ayrılırsa, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda.

Ancak, haklı nedenle fesih gibi (örneğin sağlık, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık gibi nedenlerle) durumlarında ihbar tazminatı ödenmez.

İhbar Süresi Kaç Gündür?

4857 sayılı İş Kanunu 17. Maddesine göre ihbar süreleri, çalışanın kıdemine göre aşağıdaki gibidir:

• 2-6 ay arası çalışanlar için: 2 hafta
• 6 ay – 1.5 yıl arası çalışanlar için: 4 hafta
• 1.5 yıl – 3 yıl arası çalışanlar için: 6 hafta
• 3 yıl ve üzeri çalışanlar için: 8 hafta

Bu süreler, asgari süreler olup sözleşme ile artırılabilir.

Ayrıca deneme süresi içinde (genelde ilk 2 ay), taraflar herhangi bir bildirim süresi olmadan, tazminat ödemeden iş sözleşmesini feshedebilir.
Yani bu istisna dışında ne işçi ne işveren kapıyı aniden çarpıp çıkamaz.
Hem hak kaybı olur hem de hukuki sonuçları doğar.

İhbar Tazminatı Hesaplama Formülü

İhbar tazminatı, çalışanın giydirilmiş brüt ücreti üzerinden ve hak ettiği ihbar süresi kadar hesaplanır.

Hesaplama Formülü:

Giydirilmiş Brüt Günlük Ücret x İhbar Süresi (gün)
İhbar süresi = Yukarıda bahsedilen haftalar x 7 gün

Örnek:
Yusuf’un aylık brüt maaşı 30.000 TL ve 2 yıldır aynı şirkette çalışıyor.

Buna göre;
Günlük brüt ücret = 30.000 / 30 = 1.000 TL
İhbar süresi = 6 hafta = 42 gün
İhbar Tazminatı = 1.000 TL x 42 gün = 42.000 TL

İhbar Tazminatında SGK Primi Kesilir mi?

İhbar tazminatı, çalışanın çalıştığı süreye karşılık değil, iş sözleşmesinin feshi nedeniyle yapılan bir ödeme olduğu için SGK primi kesilmez.

İhbar Tazminatında Gelir ve Damga Vergisi Uygulanır mı?

Evet, hem gelir vergisi hem de damga vergisi kesintisi uygulanır.

• Gelir Vergisi: Hangi vergi diliminde (%15, %20, %27, %35 ve %40) yer alıyorsa, ihbar tazminatına gelir vergisi uygulanır.
• Damga Vergisi: Brüt üzerinde 0,759 damga vergisi kesintisi uygulanır.

Kesintiler düştükten sonra kalan miktar, karşı tarafa ödenir.

İhbar Tazminatında Tavan Uygulaması Var mı?

İhbar tazminatında, herhangi bir tavan sınırı uygulanmaz. Hesaplama tamamen çalışanın brüt ücreti ve kıdem süresine bağlı olarak yapılır.

İhbar Tazminatı Örneği

Senaryo:
İşçi Yusuf 4 yıldır bir şirkette çalışıyor ve 25.000 TL brüt maaş alıyor. İşveren Yusuf’u ihbar süresine uymadan işten çıkarıyor.

• Kıdem süresi: 4 yıl → 8 hafta ihbar süresi
• 8 hafta = 56 gün
• Günlük brüt ücret: 25.000 / 30 = 833,33 TL
• Brüt tazminat: 833,33 x 56 = 46.666,48 TL

Bu tutardan gelir ve damga vergisi kesintileri yapıldıktan sonra net ödeme gerçekleşir.

Sonuç olarak; İhbar tazminatı, iş güvencesi açısından hem işverenler hem de çalışanlar için dikkat edilmesi gereken önemli bir husustur. Taraflar, iş sözleşmesini sonlandırırken yasal hak ve yükümlülüklerini göz önünde bulundurmalı, ihbar süresine uymaksızın yapılan fesihlerde tazminat haklarının olduğunu unutmamalıdır.