Esnek Çalışma Modelleri (Hybrid, 4 Günlük Çalışma) Türkiye’de Uygulanabilir mi?

Huriye ŞANVERDİ

Kasım 27, 2025

Haftada 4 Gün Çalışma Modeli Nedir?

Haftada 4 gün çalışma modeli, genellikle çalışanların ücret kaybı olmadan haftalık iş yükünü 4 güne sığdırmasını ifade eder. İlk pilot uygulama 2015-2019 yılları arasında İzlanda’da yapıldı ve bunu refah seviyesi yüksek ülkeler takip etti. Bu modelin temel kuralı "100:80:100" formülüyle özetlenir: %100 Maaş, %80 Çalışma Süresi, %100 Verimlilik. Amaç, çalışanlara 3 günlük kesintisiz bir hafta sonu sunarak dinlenmelerini sağlamak ve kalan 4 günde daha odaklanmış ve üretken bir şekilde çalışmak.

Uygulayan Ülkeler ve Elde Edilen Sonuçlar

Dünyanın birçok ülkesi bu modeli test ediyor ve elde edilen ilk sonuçlar, özellikle ofis bazlı işlerde, oldukça başarılı.

Ülke	Uygulama Durumu	Sonuçlar ve Etkileri
İzlanda	Dünyanın en büyük pilot uygulamalarından biri (2.500+ kamu çalışanı) 2015-2019 yılları arasında, maaş kesintisi olmadan haftalık çalışma saatlerini 40'tan 35-36 saate indirdi.	Üretkenlik aynı kaldı veya arttı. Çalışanların stresi ve tükenmişliği azaldı. Başarı üzerine, 2021 itibarıyla İzlanda iş gücünün yaklaşık %90'ı azaltılmış çalışma saatleri veya bu esnekliği sağlayan sözleşmelere geçti.
İngiltere (Birleşik Krallık)	Dünyanın en büyük pilot uygulaması (61 şirket, 6 ay) başarıyla tamamlandı.	Şirketlerin yaklaşık %92'si uygulamayı sürdürme kararı aldı, %51'den fazlası kalıcı hale getirdi. Çalışanlar daha iyi fiziksel ve zihinsel sağlık, daha iyi iş-yaşam dengesi ve genel yaşam memnuniyeti bildirdi.
Japonya	Yoğun çalışma kaynaklı ölümlerin (karoshi) olduğu ülkede, teknoloji devi Microsoft, 2019'da 3 günlük hafta sonu tatili uygulamasını denedi.	Bu deneme, %40 oranında üretkenlik artışı sağladı ve daha verimli çalışmayla sonuçlandı.
Almanya	Avrupa'daki en kısa ortalama çalışma haftalarından birine sahip olmasına rağmen, 2024 itibarıyla 45 şirket 6 aylık pilot uygulamaya başladı.	Çalışanların %71'i bunun devamlı hale gelmesini talep etti. İşverenlerin çoğunluğu (%59) bunun uygulanabilir olduğunu düşünüyor, ancak henüz yasal bir düzenleme yapılmadı.
Belçika	Avrupa'da 4GÇ'y yasal olarak sunan ilk ülke. Çalışanlar, maaş kaybı olmadan normal 5 günlük çalışma saatlerini 4 güne yoğunlaştırma hakkına sahip oldu.	Ancak bazı çalışanlar, saatlerin yoğunlaştırılmasının çok uzun çalışma günleri yaratmasından çekiniyor.

Modelin Avantajları ve Dezavantajları

Haftada 4 gün çalışma modeli, iş dünyasında köklü bir değişim vadediyor olsa da, her sistem gibi kendi içinde kolaylık ve zorlukları barındırıyor:

Avantajları

Artan Üretkenlik: Dinlenmiş çalışanların 4 günde daha odaklanmış çalışması sayesinde genel verimliliğin arttığı gözlemlendi. Japonya ve İngiltere sonuçları bunu desteklemektedir.
Gelişmiş Sağlık ve Motivasyon: 3 günlük hafta sonu, çalışanların zihinsel ve fiziksel sağlığını iyileştirdi, tükenmişlik oranını ve hastalık izinlerini azalttı.
Yetenek Çekme ve Tutma: Şirketler için cazip bir yan hak haline gelerek yetenekli çalışanları çekmeye ve mevcut çalışanları elde tutmaya yardımcı oldu.
İş Yeri Maliyetlerini Düşürme: İşletme giderleri (elektrik, ısınma, ulaşım vb.) azaldı.
Çevreye Katkı: Çalışanların işe gidiş-geliş süresinin azalmasıyla karbon ayak izinin küçülmesine katkı sağlayabileceği gözlemlendi.

Dezavantajları

Sektörel Zorluklar: Hizmet, üretim ve lojistik gibi fiziksel sınırları olan ve 7/24 operasyon gerektiren sektörler için bu modeli uygulamak oldukça zordur veya mümkün değildir.
Maaş ve Üretkenlik Şüpheleri: Bazı işverenler, saatlerin azalması durumunda maaş kesintisi yapılması gerektiğini savunmaktadır.
Yoğunlaşmış Çalışma Saatleri: Günü azaltıp çalışma saatlerinin 4 güne sığdırılması, günlük mesai süresini uzatabilir ve bu durum bazı çalışanlarda yeni bir stres kaynağına yol açabilir.
İş Birliği Sorunları: Ekiplerin farklı günlerde izinli olması, departmanlar arası koordinasyonu ve iş yeri bağlılığını azaltabilir.

Türkiye'de Uygulanabilirlik ve Mevcut Durum

Türkiye'de haftada 4 gün çalışma modeli, Orta Vadeli Plan (OVP) ile gündeme gelmiş olsa da, İletişim Başkanlığı bu iddiaların gerçeği yansıtmadığını açıkladı.

Mevcut Durum:

Türkiye Cumhuriyeti İletişim Başkanlığı'na göre, OVP'de "haftada 4 gün mesai uygulamasına geçileceği" iddiası doğru değildir.
Ancak OVP'de yer alan “İş-yaşam uyumunun ve çalışan verimliliğinin artırılması doğrultusunda çalışma günleri ayarlaması için pilot uygulama yapılacaktır” ifadesi, bu konunun gelecekteki esnek çalışma denemeleri için gündemde tutulduğunu gösteriyor.
Mevcut yasal mevzuata göre, Türkiye'de haftalık çalışma süresi Devlet Memurları için 40 saat, işçiler için ise azami 45 saattir ve bu sürenin 5 veya 6 güne bölünmesi mümkündür.

Uygulanabilirlik Değerlendirmesi:

Türkiye'deki iş gücü piyasasının yapısı ve yüksek mesai saatleri göz önüne alındığında, 4GÇ modelinin genele yayılması zorlu olacaktır. Pilot uygulamalar, özellikle hizmet sektörü ve küçük/orta ölçekli işletmeler (KOBİ'ler) üzerindeki olumsuz etkileri dikkate alarak, öncelikle teknoloji ve bilişim gibi ofis odaklı sektörlerde denenmesi muhtemeldir.

Peki 4 Gün Yeterliyse Neden 5. Güne İhtiyacımız Var?

Bu sorunun cevabı, 4GÇ modelinin zorlukları ve mevcut iş yapılarımızın limitlerinde yatmaktadır. Eğer 4 gün gerçekten verimli oluyorsa, 5. güne olan ihtiyaç şu nedenlerden kaynaklanır:

Sektörel Kısıtlamalar: Üretim, sağlık, güvenlik ve lojistik gibi hizmet sürekliliğinin mutlak olduğu iş kollarında, iş yükünü 4 güne sığdırmak fiziksel olarak mümkün değildir. Bu sektörlerdeki verimlilik, çalışma saatlerinin sayısına doğrudan bağlıdır.
Yoğunlaşma Riski: 4 günlük sistem, genellikle aynı haftalık saatin daha kısa bir zamana (örneğin 10-11 saat/gün) yoğunlaştırılması anlamına gelir. Bu durum, yanlış yönetildiğinde verimsizliği ortadan kaldırmaz, aksine çalışanın tükenmişliğini (burnout) artırabilir. Eğer çalışan 5 günde yapamadığı işi 4 günde yapmaya zorlanıyorsa, 5. gün gerekli olmaya devam eder.
Kapsam ve Koordinasyon: İşin doğası gereği esneklik tanımayan, müşteri hizmetleri ve ekip koordinasyonu gerektiren rollerde, 5. gün hizmet akışını ve iletişimi kesintiye uğratmamak için gereklidir.
Altyapı ve Yapay Zeka Eksikliği: Verimlilikteki artışın büyük kısmı, Yapay Zeka (AI) gibi teknolojilerin rutin görevleri üstlenmesiyle beklenmektedir. Eğer bir şirketin iş süreçleri yeterince optimize edilmemişse ve teknoloji kullanımı düşükse, 5. gün hâlâ iş gücü açığını kapatmak için kullanılır.

Sonuç olarak, 5. güne olan ihtiyaç, daha çok işin yapısı ve süreç optimizasyonu eksikliğinden kaynaklanmaktadır, çalışanların potansiyel verimsizliğinden değil. 4 günlük çalışma, sadece doğru süreçler ve uygun sektörler için devrim niteliğinde bir çözüm olabilir.

Kaynaklar

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı: Orta Vadeli Program’da Haftada 4 Gün Mesai Uygulamasına Geçileceği İddiasına İlişkin Açıklama https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/orta-vadeli-programda-haftada-4-gun-mesai-uygulamasina-gecilecegi-iddiasina-iliskin-aciklama (Erişim Tarihi: 3 Kasım 2025).
Euronews (2022) “Belçika'da haftada 4 gün çalışma seçeneği yürürlüğe girdi”, https://tr.euronews.com/2022/11/22/belcikada-haftada-4-gun-calisma-secenegi-yururluge-girdi, (14 Kasım 2025).
Elite World Hotels & Resorts Blog. (t.y.). Yeni Bir Çalışma Modeli: Haftada 4 Gün Çalışma Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları. https://www.eliteworldhotels.com.tr/blog/bd/yeni-bir-calisma-modeli-haftada-4-gun-calisma-sisteminin-avantajlari-ve-dezavantajlari (Erişim Tarihi: 24 Kasım 2025).