Ne Demek Rekabet Edemem ?

İş akdinin bitmesinin ardından, normal şartlarda tarafların (işçi ve işveren) sözleşmelerinden doğan haklar ve borçlarda haliyle sona ermektedir. Fakat günümüzde birçok işveren, çalışanların işten ayrılmasını engellemek için rekabet yasağı ya da bir diğer adıyla rekabet etmeme sözleşmesi imzalattırma yoluna gidiyorlar. İşverenler suni bir aidiyet oluşturarak çalışanların işi bırakmayacağını ve işten ayrılmaktan vazgeçeceğini düşünüyorlar. Fakat atladıkları bir nokta olduğunu da gözden kaçırmamak gerekiyor. Her çalışanın imzaladığı rekabet etmeme sözleşmesi geçerli değil, farklı bir söyleyişle hukuki bir durum altında çalışanı yükümlülük altına sokmuyor. İşte bu noktada rekabet etmeme sözleşmesinin geçerlilik kazanabilmesi için çalışanın işverenin müşterilerini bilme, üretimi yapılan ürünlerin sırrını bilme ve bilgi sahibi olduğu konuların açığa çıkması dahilinde işverene zarar verme ihtimali bulunan durumlarda imzaladıkları rekabet etmeme sözleşmesini belirli şartlarda geçerli kılmaktadır. 

Bahsi geçen hususta alınmış bir yargıtay kararı örneği vermemiz gerekirse; Yargıtay hemşire olarak çalışan bir işçinin iş sırlarına sahip olma şansı bulunmaması nedeniyle rekabet yasağı kaydıyla yükümlü tutulamayacağına hükmetmiştir. Farklı aldığı bir kararda ise işverene ait iş yerinde proje mühendisi olarak çalışan bir çalışanın yaptığı iş itibariyle iş yeriyle alakalı sırları bilebilecek bir durumda olduğunu ve rekabet yasağı sözleşmesinin mevcut durumda kullanılabileceğine hükmetmiştir. 

Yukarıda değindiğimiz işverenin müşterilerini tanıma ya da ürün veya üretim sırlarını bilme noktası da tek başına bu sözleşmenin hayata geçirilmesi için yeterli değil. Bu bilgilerin kullanılması dahilinde işverene ciddi zarar verecek olması gerekmektedir. Çalışanın bu zararı verme imkanı bulunmuyorsa rekabet yasağı yine geçerli olmayacaktır. Kanun bu noktada işverene gerçek anlamda rakip olamayacak kişilerin mağdur edilmesini engellemiştir. Rekabet Yasağı, Türk Borçlar Kanunu’nda konu, yer ve süre gibi bazı noktalarda sınırlamalara tabii tutulmuştur. Bunlar:

a-) Konu Bakımından Sınırlama: Rekabet yasağının geçerli olabilmesi için konu bakımından sınırlandırılmış olması gerekmektedir. Bu noktada belirlenen sınırlama işverenin ilgilendiği tüm alanları değil işçinin yaptığı işle ilgili olmalıdır. Yani insan kaynakları süreçlerini yürüten bir işçinin lojistik faaliyetlerinde görev yapamayacağı varsayıldığında bu şart geçersiz sayılacaktır.

b-) Yer Bakımından Sınırlama: Rekabet yasağının geçerli olabilmesi için yer bakımından sınırlandırılmış olması gerekmektedir. Bu yer bir bölge ya da il/ilçe olarak belirtilebilmektedir. Ancak bu yerin tüm Türkiye olarak belirlenmesi eğer global çapta hizmet veren bir kuruluş değilse rekabet yasağının geçersiz olmasına neden olacaktır.

c-) Süre Bakımından Sınırlama: Rekabet yasağının geçerli olabilmesi için süre bakımından sınırlandırılmış olması gerekmektedir. Türk Borçlar Kanunu’nun 445. Maddesinde belirtildiği üzere bu yasağın süresi özel şartlar ve durumlar dışında 2 yılı aşamayacaktır. Fakat şartları sağlaması durumunda 2 yıldan fazla bir şekilde de düzenleme yapılabilecektir. Ve bu sözleşmenin süresi iş akdinin sona erdiği tarihte başlayacak şekilde düzenlenecektir.

Rekabet yasağına uymayan çalışanlar, işverenin uğradığı tüm zararı gidermekle yükümlü tutulmuştur. Fakat işverenin uğradığı zarar yapılan sözleşmenin tutarını aşıyorsa, bu noktada işveren cezai şart tutarını aşan zararı ispat etmesi gerekmektedir. Rekabet yasağı aşağıda belirttiğim noktalarda ise sona ermektedir:

a-) Sözleşme Süresinin Bitmesi: Sözleşmede belirtilen en çok 2 yıl ibaresi ya da taraflar arasında belirtilen sürenin dolması dahilinde çalışanın rekabet etmeme borcu son bulacaktır.

b-) İşverenin Yararının Kalmaması: İşverenin faaliyet alanının değişmesi ya da yaptığı iş alanını değiştirmesi durumunda sözleşmenin devamının işveren kanadında yararı kalmayabilir. Bu durumun belirlenmesi halinde sözleşme sona erecektir.

c-) İşverenin Haklı Bir Neden Olmaksızın Sözleşmeyi Feshetmesi: İşçinin kusurundan kaynaklanmayan durumlarda rekabet yasağı devam etmeyecektir ve buna bağlı olarak işçi aleyhinde bir rekabet yasağı doğmayacaktır. 

Netice itibariyle, rekabet sözleşmesinin kapsamı ve şartları Türk Borçlar Kanunu’nda açıkça dile getirilmiştir. Bir noktada işveren korunmaya çalışırken diğer tarafta da çalışanın iş hayatına gereği gibi devam edebilmesi için bazı şartlar konulmuştur. Sözleşmelere eklenecek diğer maddelerin geçerli olabilmesi için yukarıda belirttiğimiz hususları sağlaması gerekmektedir. Aksi takdirde hükümler geçerli olmayacağı için, çalışan herhangi bir yükümlülüğe ve buna bağlı olarak yaptırıma tabii tutulamayacaktır.

• Paylaş:
• Okunma Sayısı: 1706
• Beğen: