İşverenin İşçiye Olan Borçları Nelerdir

İŞVERENİN İŞÇİYE OLAN BORÇLARI NELERDİR?

Çalışma hayatına atılan adım bir süreç olarak ele alınır ve işçinin işe alınması ile başlar.

İş sözleşmesinin karşılıklı tarafları olan işçi ve işveren süreci başlatan bu sözleşmeyi imzaladıktan sonra birbirlerine karşı olan borçları ve sorumlukları da başlamaktadır.

İş Kanunu’na baktığımızda bu iki kavram karşımıza çıkar; işçi ve işveren…

Belirli bir ücret karşılığında herhangi bir işte işçi çalıştıran işveren iken, belirli bir ücret karşılığı hizmet sözleşmesi kapsamında çalışan ise işçidir. Fakat bu kavramlar bu kadar basit tanımlarla karşılık bulan kavramlar değildir.

Tarihsel olarak süreci ele aldığımızda işçi kavramı süregelen ifadelerle daha zayıf olan taraf olarak kalmıştır. İş Kanunu’nun varoluş sebeplerinden biriside işçinin haklarını korumak ve bu kavram algısını yıkmaktır. İşverenin kanun karşısında işçiye olan borçları açık ve net olarak belirtilmiş olup uygulanmadığı takdirde ise yaptırımlarla sonuçlandırılmıştır.

Bu borçlara değinecek olursak;

Ücret Ödeme Borcu

İşverenin sözleşmeden doğan en önemli borçlardan biri olarak ele alabiliriz. Ücret işçi için gelir unsuru olup işveren için de gider olarak karşımıza çıkar. Türk Borçlar Kanunu’na göre ücret, asgari ücretten az olmamak şartıyla ve aksi belirtilmedikçe Türk lirası ile ve nakit olarak personele ödenmelidir. Ayda bir ödenmesi esas alınmıştır.

İşçi iş sözleşmesini ücreti ödenmediği durumlarda haklı nedenle derhal feshedebilir. İşçinin ücretini süresi içinde kasten ödemeyen veya eksik ödeyen işveren ya da işveren vekili bu durumda bulunan her işçi ve her ay için idari para cezası ödemek zorundadır. Bu durum sözleşmeden doğan yaptırımdır.

Ayrıca diğer bir husus da işçilerin ücreti ödenmediğinde yararlanabilecekleri önemli bir olanakta çalışmaktan kaçınma hakkıdır. Ücretin zaman aşımı ise 5 yıldır ve süreç sonunda zaman aşımına uğrar.

İş Sağlığı ve İş Güvenliği Tedbirlerini Alma Borcu

Sağlımızın tehlikede olduğu bir ortamda diğer unsurlar saf dışı kalacak kadar geri plana atılır. Sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmak her işçinin en temel hakkıdır.

İş Kanunu’na göre işveren her işçisine sağlıklı ve güvenli ortamı oluşturmakla yükümlü kılınmıştır. İşverenler bu ortamı sağlamak adına her türlü tedbiri sağlamalı, kullanılması gereken araçları eksiksiz sunmalı ve olası risklere karşı işçiyi bilinçlendirmeli ve eğitmek zorundadır. İşçiye burada düşen görev ise bu önlemleri dikkate alıp kurallara uymaktır.

İşçiyi Gözetme Borcu

İşverenin borcu olan gözetme, işçinin sadakat borcuna karşılık gelmektedir. İşçilerin çalışırken işverene zarar verebilecek bütün unsurlardan kaçınması gerekirken işveren ise işçiye zarar verebilecek durumlara karşı onu korumakla yükümlü olup çıkarını da korumalıdır.

İşe Uygun İşçi Çalıştırma Borcu

İşverenler iş akışı için personel seçimleri yapar ve iş akışını gerçekleştirir. İşlerin yürütümü için seçilen personeller işe uygun olmalıdır. İşe alışkanlık ve yatkınlık durumuna dikkat etmelidir. İşe yerleştirmelerde kanunla belirtilen sınırlamalar yer almakla birlikte kanuni sınırlamalar olmasa bile yerleştirmelerde; yaş, cinsiyet, eğitim, mesleki tecrübe, fiziksel uygunluk ve ruhsal durumlarda göz önünde bulundurulmalıdır.

Eşit Davranma Borcu

“Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.” denilmiştir, anayasamızda…

İş yerlerinde de barış ve huzurun sağlanması adına işverenler bütün çalışanlarına eşit davranmakla yükümlüdür. İş farklılığı ve sorumluluğu farklarını elbette normal görüp, kast ettiğimiz farklar aynı durumda olan işçiler için geçerlidir. İşten kaynaklanan eşitliğin yanı sıra biyolojik farklılıklar, eşit olmayan çalışma ortam ve koşulları ve işin yürütümü gibi unsurlar farklı olamaz.

İş Nedeniyle Zarar Gören İşçiye Ait Alet, Taşıt ve Hayvanları Tazmin Borcu

İş sözleşmesi gereği işin yürütümü için bazı araç ve gereçler, malzemeler vb. kullanılır. Bunların teminini işveren yapmalıdır. Olası istisnalar dışında işçi kendi araç ve gereçleri ile çalışırsa ve kullanım sırasında zarar görülürse işveren zararı tanzim etmekle yükümlüdür.

İşverenin Diğer Borçları

İşveren, İş Kanunu'nun 20 ve TBK’nın 426. maddeleri gereğince, isteyen işçisine çalışma belgesi vermek zorundadır.

TBK’nın 427. maddesine göre buluş yapan işçiye, bu buluşu için işverenin bedel ödeme borcu bulunmaktadır.

İşveren, her işçinin bilgilerini içerir özlük dosyası düzenlemek zorundadır. İşveren, işe aldığı her işçiye, en geç 15 gün içinde işçi çalışma belgesi vermek zorundadır.

İşveren, çalıştırdığı işçiler için çizelge ve defter tutmak zorundadır.

İşveren, işin görülmesinin gerektirdiği her türlü harcama ile işçiyi iş yeri dışında çalıştırdığı takdirde, geçimi için zorunlu olan harcamaları da ödemekle yükümlüdür.

Sonuç olarak;

İşçinin işveren tarafından korunması gerektiği esas alınır ve işverenin önemli sorumluluğu altında olduğu görülür. İşveren, asıl borcu olan ücret ödemenin yanı sıra işçinin yaşamını ve beden bütünlüğünü hem de kişiliğini korumakla yükümlüdür. İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesinin yanı sıra işçinin saygınlığının ve şerefinin, kişilik hakkının korunması da oldukça önem arz eder.