Pandemi ve Yan Haklar

2020 yılı pek çok açıdan farklılıkları, yeni ihtiyaçları ve bakış açılarını öne çıkarmıştır. Covid-19’un hayatımızın her alanını etkileyen küresel bir pandemi haline gelmesiyle sağlık, eğitim, sosyal ve iş yaşantımız etkilenerek pandemi öncesi ve sonrası şeklinde gözle görülür farklılar oluştu. Devletler ve işverenler öngörüleri ölçüsünde aldıkları kararlar ile politikalarında değişime giderek bu süreci normalleştirmeye çalışmalarına rağmen özellikle çalışanlar bu noktada iş- özel yaşam dengelerini sağlamada oldukça zorlandılar. Pandemiyle birlikte uzun bir süre işten çıkartmalar yasaklanmış çalışanlara ücretsiz izin sunularak nakdi ücret desteği devlet tarafından verilmiştir. Ayrıca işletmelerin birçoğu tamamen evden çalışmaya veya kısmi çalışma sürelerine geçmiş, üretimi durduran işletmeler çalışanlarına ücretli yıllık izin haklarını kullandırtması gibi birçok çalışanı ve işvereni destek uygulamaları hayata geçirilerek kriz yönetimi yapılmaya çalışılmıştır. Alınan önlemler ve değişimler neticesinde en merak edilen ve üzerine düşülen konulardan birisi ise “yan haklar” oldu. Özellikle pandeminin sosyal ve ekonomik zorluğu, yıldız çalışanları kaybetme korkusu ve rekabet avantajında etkili olma isteği işverenlerin de bu noktada çalışanlarını yan haklarla desteklemelerini tabi ki kaçınılmaz yaptı. Pandemi sürecinde değişen yan haklardan bahsetmeden önce yan hak kavramını açıklamak istiyorum. Yan hak; maaş, prim gibi çalışma karşılığı alınan ücretlerin dışında kalan ve sunulan yemek, yol, kreş, giyim gibi yardımlarla çalışanlara destek olunmasının yanı sıra işveren markaları açısından da son derece önemli olan ve tercih edilmeyi arttıran haklardır. Bir nevi yazılı veya sözlü kural değil, örgütün kültürüne bağlı bir durumdur. Geleneksel “temel yan haklar” arasında sayılan, işverenin kanundan doğan sorumluluklarını da içeren ulaşım, yemek, gerekli aletler, ücretli izinler dışında günümüzde pandemiyle birlikte işletmelerin, “esnek yan haklar” ve “sosyal yan haklar” adı altında çalışanlarına ücret dışında sundukları imkânlar ve destekler ile çeşitlenmiştir.Aşağıdaki tabloya baktığımızda pandemiyle birlikte değişen yan hakları görmekteyiz. Kimi yan hakların azalması veya artması normal karşılanırken kimilerinde ise işverenlerin bu süreçte gerçek değeri çalışanlarına göstermediklerini üzgünüm ki söyleyebiliriz.