GİG EKONOMİSİ VE İNSAN KAYNAKLARI

GİG Tanımı aslem ingilizce bir terim olup müzik terminolojisine aittir. Bu terim bir müzisyen ya da grubun canlı performans sergilemesi anlamını taşıyor. GİG Ekonomisi ise çalışanların tıpkı bir müzisyenin farklı sahne ve mecralarda sanatını ifa etmesi gibi çalışanların da esnek saat ve çeşitli pozisyonlarda çalıştığı bir gelir modelini anlatıyor bizlere.

Geçmişte “Serbest Meslek” olarak hayatımızda yer alan bu model günümüzde “Freelancerlar” ile birlikte hem kişisel hayatımızın hem de şirketlerin bir parçası oluverdi. Yarı zamanlı sözleşmeli bir çalışan da bu modele dahilken kendi ürün ve hizmetlerinin satışıyla hayatını idame ettiren kişiler de bu gruba dahildirler. Kısacası; bir kuruma bağlı olmadan, dilediği saat aralığında, dilediği pozisyonda çalışanlar GİG çalışanıdır.

Son zamanlarda özellikle pandemi ile birlikte ülkemizde yaygınlaşan yemek ve market uygulamalarının kullandığı kurye uygulamaları da GİG modeline örnekken Airbnb ile evini, odasını kiralayarak ek gelir kazanmak ve hatta online eğitim ve danışmanlık vermek de GİG ekonomisini oluşturan iş modelleridir.

Peki bizler yani İnsan Kaynaklar Profesyonelleri bu ekonomisinin neresinde olmalıyız?

Gig ekonomi, hem işçiler hem de işverenler için faydalı ve sürdürülebilir bir model sunuyor. Gelecekte daha fazla insanın bağımsız çalışmayı tercih edeceği ve şirketlerin proje bazlı uzmanlardan yararlanacağı düşünülüyor. Gig ekonomi esnekliği ve yeni iş imkanlarıyla dikkat çekse de düzenleme ve çalışan koruma gibi etik endişelerin gölgesinde kalıyor. Tüm bu endişeler, gig ekonomisinin sürdürülebilirliğini ve adil bir işgücü piyasası oluşturma potansiyelini sorguluyor. Gig ekonomisi, sadece geleneksel iş-işçi ilişkisinin sınırlarını aşan yeni bir çalışma şekli değil, aynı zamanda etik ve sosyal açıdan önemli bir dönüşümü de beraberinde getiren bir sistemdir. Bu dönüşüm, tüm paydaşların (hükümetler, platformlar, çalışanlar ve sivil toplum) katılımı ve iş birliği ile adil ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmelidir.

COVID-19 pandemisi sonrasında iş ve sosyal hayattaki değişimler üzerine 2021 yılında  İnsan Kaynakları trendleri olarak belirlenen uzaktan çalışma, oyunlaştırma, yapay zeka ile işe alım, personelin fiziki sağlığı ve ruh sağlığı gibi başlıkların yanı sıra gig ekonomi de yer almıştır. Alex Swarbick’ a göre gig ekonomisinin İK  için yarattığı temel zorluklar aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir;

•Esnek ekonomi ile bir yetenek havuzu yönetmek ve kalıcı bir portföy çalışan grubu geliştirmek mümkün olmamaktadır.

•Hüküm ve koşulları uyumlu bütün bir sözleşme hazırlanamamakta, çalışana ödül ve teşvikler sunulamamaktadır.

•İşe alım ve işten ayrılma süreçlerini otomatik hale getirmek ve İK yöneticilerinin üzerindeki yükü azaltmak ve sorunsuz kolay bir yönetim için doğru teknolojileri elde etmek gerekmektedir.

•İşi alacak gig tabanlı çalışanın kalite kontrollerini ve sözleşmeleri iyi şekilde yapmaları en iyi teklif vereni seçmeleri gerekmektedir.

• Çalışma süresi, iş sağlığı ve güvenliği, asgari ücret düzeyi gibi konulardan haberdar olmadan faaliyetler göstermektedir.

Elbette her model gibi gig ekonomisinin de yukarıda saydığım dezavantajları olduğu gibi avantakları da bulunmakta. Tüm bu süreçler henüz yeni kabul edileceği gibi net bir doğru yaklaşımı da henüz bulunamamıştır. Tüm bu sorunlara çözüm aranırken en baştan iş tasarımlarını, iş analizlerinin, işlerin tanımlarının ve fonksiyonlarının gig ekonomisine uygun bir şekilde güncellenmeleri gerekmektedir. Gig ekonomisi içerisinde işlerin ne ifade ettiği yeniden ortaya koyulmalıdır. Standart çalışanları yöneten İK yönetimi uzmanlarının artık atipik çalışanları da yönetecek duruma gelmeleri, bu yönde eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin sunulması, İK’nın sınırları dışına çıkabilmesi ya da gig tabanlı çalışanlar için ayrı bir İK platformu ve uygulamaların oluşturulması önerilmektedir. Hatta bu süreçte hukuksal açıdan “işçi” tanımı altında yer almayan gig tabanlı çalışanlara özel bir sendika kurulması ve her türlü haklarının gözetilmesi gerektiği düşünülmektedir. İK için en önemli faktörlerden birisi olan örgüte bağlılık konusunda serbest çalışanların örgüte bağlılığının sağlanması, oluşabilecek sadakat sorunlarına yönelik önlemlerin alınması, bu karmaşık iş gücünün yönetiminin ve haklarının belirlenmesinin önemi de başlı başına bir çalışma olacaktır.

https://www.garantibbva.com.tr/blog/gig-ekonomisi-nedir

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2213143