AYRIMCILIK (EŞİT DAVRANMAMA) TAZMİNATI

Personele ve personeller arası ayrımcılık ya da eşit davranmama ilkesinden Anayasa’nın 10.maddesinde ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5.maddesinden bahsedilmiştir.

Anayasa’nın 10.maddesinde “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.” olarak belirtilirken 4857 sayılı İş Kanunu’nda ise “ İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz.” olarak geçmektedir.

İşveren, çalışanının kıdem süresi, yeteneği ve uzmanlığı konusunda somut bir nedene dayandırarak ayrım yapabilir fakat bu ayrıma iş dışı nedenleri dahil edemez. Edilmesi konusunda çalışanın bunu kanıtlaması halinde işverenin ayrımcılık tazminatı ödemesi gerekmektedir. Bu tazminattan temel olarak  bir kişinin maruz kaldığı ayrımcılık sonucunda uğradığı maddi veya manevi zararların telafi edilmesi amacıyla ödenen bir tazminat türüdür. Ayrımcılık tazminatı, ayrımcılığa uğrayan kişinin mağduriyetini gidermek, yaşadığı zararları telafi etmek ve gelecekte benzer durumların tekrarlanmasını önlemek amacıyla ödenir. Bu tazminat, hukuki bir sürecin sonucunda veya anlaşma yoluyla talep edilebilir. Ayrımcılık tazminatının miktarından bahsedecek olursak 4 aya kadar ücret talep edilebilir. Bu tazminat çıplak ücretten hesaplanır. Bunun yanı sıra çalışan, sosyal yardım, ikramiye ve zamlarını da talep edebilir.

Ayrımcılık tazminatına uygunluk için aşağıdaki koşulların oluşması gerekmektedir;

• Aynı işyerinde çalışan işçilere karşı gerçekleşmesi,
• Aynı zaman dilimi içerisinde gerçekleşmeli,
• İş yerinde birden fazla işçinin çalışması gerekli,
• Toplu uygulamalarda da (zam, ikramiye vs.) geçerlidir.

Bu şartlar oluştuğunda çalışan ayrımcılığa uğradığı iddiası ile iş akdini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatının da ödenmesini talep edebilir. Yine somut olayın özelliğine göre, ayrımcılık tazminatı ile birlikte kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işe başlatmama tazminatı ve kötü niyet tazminatı talep edilebilmektedir.

Ayrımcılık tazminatında ispat yükü çalışana aittir. Fakat iki istisnai durumda yükümlülük işverene geçer;

• Eşit davranma borcuna aykırılık iddiası, iş akdinin işveren tarafından sebep gösterilmeksizin ya da geçerli bir sebep olmaksızın feshedildiği hallerde gündeme geliyorsa, İş Kanunu madde 20/2 uyarınca işveren ispatla yükümlü olur.
• İşçi, işverenin eşit davranma borcunu ihlal ettiğini ispat edemez, fakat bir ihlalin varlığı ihtimalini kuvvetli bir şekilde gösteren bir durumu ortaya koyarsa, işveren, böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispatlamak zorundadır.

Yenilenen dünya ile azalan bu durum umarım hiçbirimizin karşısına çıkmaz ve bu yazım yalnızca genel kültür olarak zihninizde yer edinir.

Kaynakça:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/68494