PANDEMİ ve YAN HAKLAR
2020 yılı pek çok açıdan farklılıkları, yeni ihtiyaçları ve bakış açılarını öne çıkarmıştır. Covid-19’un hayatımızın her alanını etkileyen küresel bir pandemi haline gelmesiyle sağlık, eğitim, sosyal ve iş yaşantımız etkilenerek pandemi öncesi ve sonrası şeklinde gözle görülür farklılar oluştu. Devletler ve işverenler öngörüleri ölçüsünde aldıkları kararlar ile politikalarında değişime giderek bu süreci normalleştirmeye çalışmalarına rağmen özellikle çalışanlar bu noktada iş- özel yaşam dengelerini sağlamada oldukça zorlandılar. Pandemiyle birlikte uzun bir süre işten çıkartmalar yasaklanmış çalışanlara ücretsiz izin sunularak nakdi ücret desteği devlet tarafından verilmiştir. Ayrıca işletmelerin birçoğu tamamen evden çalışmaya veya kısmi çalışma sürelerine geçmiş, üretimi durduran işletmeler çalışanlarına ücretli yıllık izin haklarını kullandırtması gibi birçok çalışanı ve işvereni destek uygulamaları hayata geçirilerek kriz yönetimi yapılmaya çalışılmıştır. Alınan önlemler ve değişimler neticesinde en merak edilen ve üzerine düşülen konulardan birisi ise “yan haklar” oldu. Özellikle pandeminin sosyal ve ekonomik zorluğu, yıldız çalışanları kaybetme korkusu ve rekabet avantajında etkili olma isteği işverenlerin de bu noktada çalışanlarını yan haklarla desteklemelerini tabi ki kaçınılmaz yaptı. Pandemi sürecinde değişen yan haklardan bahsetmeden önce yan hak kavramını açıklamak istiyorum. Yan hak; maaş, prim gibi çalışma karşılığı alınan ücretlerin dışında kalan ve sunulan yemek, yol, kreş, giyim gibi yardımlarla çalışanlara destek olunmasının yanı sıra işveren markaları açısından da son derece önemli olan ve tercih edilmeyi arttıran haklardır. Bir nevi yazılı veya sözlü kural değil, örgütün kültürüne bağlı bir durumdur. Geleneksel “temel yan haklar” arasında sayılan, işverenin kanundan doğan sorumluluklarını da içeren ulaşım, yemek, gerekli aletler, ücretli izinler dışında günümüzde pandemiyle birlikte işletmelerin, “esnek yan haklar” ve “sosyal yan haklar” adı altında çalışanlarına ücret dışında sundukları imkânlar ve destekler ile çeşitlenmiştir.
Aşağıdaki tabloya baktığımızda pandemiyle birlikte değişen yan hakları görmekteyiz. Kimi yan hakların azalması veya artması normal karşılanırken kimilerinde ise işverenlerin bu süreçte gerçek değeri çalışanlarına göstermediklerini üzgünüm ki söyleyebiliriz.
Uşen Ş. ve Balcı. Ali İ. (2020) Covid-19 Salgını Nedeniyle Alınan İstihdam Tedbirlerinin Beyaz Yakalı Çalışanların Ücret ve Yan Haklarına Yansıması, İ.Ü. İktisat Fakültesi İnsan Kaynakları Araştırma Merkezi, s:25
Pandemi sürecinde en önemli değişim ise evlerden çalışmanın yaygınlaşması ile gerçekleşmiştir. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), 2020 yılı evden çalışma verilerine göre, geçen yıl Covid-19 tedbirleri ve sosyal mesafe kuralları nedeniyle AB vatandaşlarının %12,3'ü, iş yerine gitmek yerine evinde çalışmış, söz konusu oran, Türkiye’de ise %3 oranında kalmıştır. Pandemiyle birlikte önümüzdeki süreçlerde de artarak büyük oranda işletmelerin çoğunun hibrit çalışmaya geçeceği düşünülmekte. Pandemi sürecinde işverenler yemek yardımını en azından maddi olarak çalışanlara sunarken, yol yardımında ise büyük düşüşlerin yaşandığı görülmektedir. Evden çalışma ile birlikte, işverenler çalışanlarına internet, elektrik gibi yeni yan haklar sunmalarının yanında bilgisayar, telefon gibi teknolojik desteklerin ise arttığı gözlemlenmiştir. Evde bulunduğumuz dönemde çalışanların motivasyonunu düşünen işletmeler hatta aylık eğlence platformu üyeliğini de yan hak olarak çalışanlarına sunarak psikolojik olarak çalışanlarını desteklediler. İşverenler bu dönemde maske, kolonya, covid testinin ücretini ödemek gibi destekler de ayrıca sunmuştur. Pandemi sürecinde yapılan araştırmalar neticesinde çalışanlarının en çok talep ettiği yan haklar; çocuk ve yaşlı bakım hizmeti, çalışma yeri ve esneklik, ruh sağlığını destekleyici destek hizmetleri olmuştur. Bu süreçte yöneticilerin %89’u da pandemiden kaynaklı yan hakların önem sıralamasında değişime gittiklerini belirtiyor. İş yerinde çocuk bakım hizmeti, yol yardımı, burs desteği geri plana atılan yan haklardan bazıları. Özellikle işletmelerin kapalı olması ve eğitimin de uzaktan devam etmesi kreş desteği, anaokulu faturasının ödenmesi gibi yan hakları azaltmıştır. Fakat artık çalışanlar ne koşulda olursa olsun, kreş veya yaşlı bakım hizmetleri gibi destekleri işverenlerden beklemektedir. Bu destekleri sunarak çalışanlarına değer verdiğini hissettiren ve iş-yaşam dengesini sağlamada destekçi, çalışan dostu kurumların önemi bir kez daha pandemi süresince anlaşıldı.
KAYNAKÇA :
- Paylaş:
- Okunma Sayısı: 2036
- Beğen: