“ 4857 “
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde iş kanunu adı altında;
1936 yılında 3008 sayılı iş kanunu, 28.07.1967 yılında 931 sayılı iş kanunu, 25.08.1971 yılında 1475 sayılı iş kanunu ve son olarak 10.06.2003 yılında 4857 sayılı iş kanunu yürürlüğe girdi.
Çalışma hayatında işçi ve işverenlerin haklarını korumak, hak ihlallerini önlemek, sorumluluk ve yükümlülükleri belirlemek için bir düzenleme gerekiyordu. Yaklaşık 32 yıl yürürlükte kalan 1475 sayılı İş Kanunu, çağın gereklerine cevap veremez hale gelmişti. Çalışma hayatımızı ve bununla ilgili yasalarımızı çağdaş gelişmelere uygun hale getirmek zorunlu bir hal almıştı. Bu sebeple Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan 4857 sayılı iş kanunu 22 Mayıs 2003 tarihinde kabul edilmiş, 10 Haziran 2003 tarihinde de resmî gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 4857 sayılı son iş kanunumuzda Avrupa standartlarına, İLO normlarına ve AB direktiflerine yer verilmiştir.
Kanunun 1. maddesinde kanunun amacı açıkça belirtilmiştir. “Bu Kanunun amacı işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir” şeklinde yapılmıştır.
2006, 2008, 2010, 2011, 2012, 2014, 2015, 2016, 2017, 2019, 2020 tarihlerinde; ek fıkra, iptal, ek cümle, değişiklik, geçici maddelerle kanun son halini almıştır.
İş kanunu 9 bölümden oluşuyor.
Bunlar;
-
Genel hükümler; amaç, kapsam, tanımlar, istisnalar, iş yerini bildirme gibi unsurlar açıklanıyor. ( MADDE 1-7 ARASI )
-
İş sözleşmesi türleri, feshi; İş sözleşmesinin tanımı, şekli, türü ve fesih konuları tanımlanıyor. ( MADDE 8-31 ARASI )
-
Ücret; ücretin tanımı, ödenmesi, belirlenmesi, anlaşmazlıklar, gününde ödenmemesi, fazla mesai, işverenin yükümlülüğü gibi unsurlar açıklanıyor. ( MADDE 32- 62 ARASI )
-
İşin düzenlenmesi; Çalışma süresi, telafi çalışması, mesai saatleri, molalar, çalıştırma yaşı, çalıştırma yasakları bu bölümde düzenlenmiştir. ( MADDE 63 – 76 ARASI )
-
İş sağlığı ve güvenliği; işçi ve işverenlerin yükümlülükleri, iş sağlığı ve güvenlik yönetmelikleri, işyeri kapatma, işçilerin hakları açıklanıyor. ( MADDE 77 – 89 ARASI )
-
İş ve işçi bulma. ( MADDE 90 )
-
Çalışma hayatının denetimi ve teftişi ( MADDE 91 – 97 ARASI )
-
İdari ceza hükümleri ( MADDE 98 – 108 ARASI )
-
Çeşitli, geçici ve son hükümlerdir. ( MADDE 109 – 119 ARASI )
Karma bir hukuk sistemini andıran 4857 sayılı iş kanununun emredici nitelikte birtakım kuralları vardır. Bu kurallara işveren uymak ve uygulamak zorundadır. Bu kanunun en önemli özelliği ve en temek ilkesi işçi haklarının korunmasıdır. 4857 sayılı iş kanunun dayanağı anayasadır.
Bazı iş kolları ve yapılan işler kapsam dışı bırakılmıştır. Buradaki kapsam dışı yerler başka kanunlarla düzenlenmiştir. 4857 sayılı iş kanunun kapsamında olmayan bu yerler kanunun 4. maddesinde açıkça belirtilmiştir.
4. maddeye göre İş Kanunu kapsamı dışında kalan işler şu şekilde belirlenmiştir:
a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
b) 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) (…)*1* çıraklar hakkında,
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun 2. maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde.
4857 sayılı kanun uygulanmayacaktır. Ancak kanun, buna da istisna getirerek,
a) Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,
b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri,
f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler,
4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olduğunu söylemektedir.
Değerli okuyucularımız, 9 bölüm 122 madde, ek fıkra, ek cümle, iptal, değişiklik, geçici maddeler derken kanun günümüzde toplamda 48 sayfa. Biz en doğal, en genel haliyle bilinmesi gereken her şeyi kısaca anlatmaya çalıştık. Hepimiz iş hayatındayız ya da iş hayatında olacağız değil mi? Haklarımızı doğru bilmemiz son derece önemlidir. Bu yazımızın sizlere fayda sağlamasını canı gönülden umuyoruz.
Keyifle kalın…
KAYNAK :
- Paylaş:
- Okunma Sayısı: 1497
- Beğen: